Tursko kupatilo (Hamam)
Hamam je najstariji objekat na teritoriji opštine Bor. Smatra se da potiče iz turskog perioda, a da ga je tokom svojih boravaka u banji, koristio i knez Miloš. Hamam se nalazi preko puta konaka, kvadratnog je oblika sa poluloptastim svodom – kubetom. To je mala, ali skladna građevina, u čijoj se unutrašnjosti nalazi okrugao basen, prečnika 2,60 metara, dubine 1,10 metara, sa kružno izrađenom klupom od kamena i stepenicama.
Tekst: Muzej rudarstva i metalurgije Bor
Konak kneza Miloša
Konak kneza Miloša sagrađen je 1837. godine i predstavnja reprezentativnu građevinu srpske građanske arhitekture prve polovine 19. veka. Konak je prizemna zgrada pravougaonog oblika, zidana u bondruku sa profilisanim gredama od hrastovine na uglovima, koje imaju i konstruktivnu i dekorativnu funkciju. Levo od ulaznih vrata smešten je doksat, a po dijagonali na suprotnoj strani objekta je skromna odžaklija – kuhinja.
Unutrašnjost predstavlja skladnu celinu koju čine ukupno pet prostorija – veliki hol i četiri sobe, prostor u kome je smeštena izložba „Brestovačka Banja u doba kneza Miloša“, Muzeja rudarstva i metalurgije u Boru.
Posetiocima pomenuta ekspozicija pruža informacije o boravcima kneza Miloša u Brestovačkoj banji, značajnim ličnostima političkog, društvenog i kulturnog života Srbije Miloševog vremena, načinu odevanja kneza Miloša i građanske klase, uniformama Miloševe garde i bande. Ekspozicijom je obuhvaćena i rekonstrukcija srpske građanske sobe u prvoj polovini 19. veka, kao i orijentalni elementi pokućstva.
Tekst: Muzej rudarstva i metalurgije Bor
Dvorac kneza Aleksandra Karađorđevića
Podignut je 1856. godine, pod uticajem romanske arhitekture, dominantne u zapadnoj Evropi tog vremena. Osnova zgrade je pravougaona, sa prizemljem od kamena, dok je sprat građen od opeke, debelih spoljašnjih i unutrašnjih zidova. U prizemlju se nalazi prostran hol iz koga se na sprat stiže kamenim, monumentalnim stepenicama. U prizemlju se nalaze dve prostorije , a na spratu salon sa balkonomi četiri sobe. Život na dvoru je bio organizovan po ugledu na evropske dvorove i ceremonijale na njima.
Tekst: Muzej rudarstva i metalurgije Bor
Nekad ”gostionica sa kur-salonom”, danas “Izletnik”
Krajem 19. veka, u vreme kada je poznati lekar Laza Ilić bio banjski “fizikus“ podignuta je u Banji ”gostionica sa kur-salonom” . Danas je to objekat „Izletnik“, koji slovi za jedan od najstarijih ugostiteljsko-smeštajnih objekata u srpski banjama.
Banjsko kupatilo
Danas aktivno kupatilo podignuto je 1906. godine po nalogu kralja Petra I na prostoru objekta koji je zbog dotrajalosti morao biti porušen. Kupatilo je restauirano 1968. godine. Ima dva bazena i šest kada koje se pune lekovitom vodom iz obližnjih izvora.
Zbog interesantne arhitekture, godina izgradnje i nekada noseće turističke funkcije, od značaja su Okružna zgrada i kafana “Izletnik”.
Tekst/ foto: B. Stanković
_________________________________________________________________________
