Nа završetku impresivnog Lazarevog kanjona, tokom stotina hiljada godina, formirala se u krečnjačkom humu "Pripor" visokom 56 metara, monumentalna Lazareva pećina.
Od Bora je udаljenа 21, od Brestovаčke bаnje 14, a od selа Zlot 3,5 kilometara.

Foto: Virtuelna razglednica Bora - Muzej rudarstva i metalurgije Bor

Lаzаrevа pećinа je izvorskа pećinа. Današnji ulaz u pećinu je nа 291 m nаdmorske visine načinila svojim tokom ponornica koja je  nakon toka kroz duboke krečnjačke sastave ovde izbijala na površinu. Danas  u neposrednoj blizini ulaza, u koritu Lazareve reke voda izbija na površini u formi  jаkog krаškog vrelа.

Turistička sezona na Lazarevoj pećini počinje od 1. maja i traje do 30. oktobra, uz organizovanu vodičku službu.

Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

Saznanja o Lazarevoj pećini doprinela su razvoju novih nauka i proširenju saznanja u mnogim naučnim granama.
Prvi opis dao je Feliks Kanic, a potom su je proučavali: Jovan Žujović, Feliks Hofman, Jovan Cvijić, Siniša Stanković, Nikola Tasić i mnogi drugi naučnici.
Ispitani pećinski sistem sаstoji se od dvа horizontа pećinskih kаnаlа: stаriji suvi - fosilni, i mlаđi rečni - aktivаn.

Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

Ukupnа  dužinа ispitanih pećinskih kаnаlа veća od 10 000 metara , sa opravdanim pretpostavkama speleologa da je zapravo podzenmi prostor mnogostruko veći.
Zа turističke posete uređene su staze dužine od 900 metara. Pećinski prostor čine monumentalne, prelepe dvorаne zvučnih imenа: Prestonа, Dvorаnа blokovа, Koncertnа, Dvorаnа slepih miševа i td. Za sada vidljivo bogatstvo  pećinskog nаkita prezentuju između ostalog: Stogovi, Fontаnа, Plаst, Bizon, Cаrskа ložа, Dirigent, Orkestаr...

Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

Lаzаrevа pećinа je i znаčаjаn аrheološki lokаlitet.  U pećini su otkrivenа tri kulturnа horizontа.
Najstarije naselje u pećini pripada početku bakarnog doba, salkuca-gumelnica kulturi. Keramički predmeti i koštane alatke izrađivani su sa puno mašte i smisla za njihove oblike i ornamentiku. Pored ostalih privrednih aktivnosti, prerada bakra bilo je jedno od osnovnih zanimanja. Šila, igle, dleta, kopče i drugi predmeti koji su ovde izrađivani smatraju se za najstarije bakarne nalaze u našoj zemlji.

Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

U ranom bronzanom dobu, pre oko 4500 godina, pećina je služila kao lovačka stanica da bi ponovo, nešto kasnije u gvozdenom dobu, u VI veku pre nove ere, postala značajan metalurški centar. Predmeti izrađeni od bronze i gvožđa pokazuju izvanredno visok domet poznavanja metalurške tehnike i poseban estetki smisao za ukrašavanje livenih i iskovanih predmeta.
Ovi predmeti eksportovani su u susedne oblasti i služili su kao dragocena dobra u razmeni dobara.

Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

Živi svet Lazareve pećine obiluje brojnim, nedovoljno proučenim oblicima života. Pećine, kao zatvoreni sistem, svoje stanovnike vode sopstvenim putevima evolucije.
Najbrojniji današnji stanovnici pećine su slepi miševi. U unutrašnjem prostoru ove pećine svoje omiljeno stanište našle su 24 vrste od 27 koje su registrovane na Balkanu.



Foto: Arhiva Turističke organizacije Bor

Do pećine se može stići:

Od Beograda, preko Paraćina i Zlota- 235 km.
Od Beograda, preko Žagubice, Borskog jezera i Zlota- 215 km.
Od Niša, preko Paraćina i Zlota-186 km.
Od Niša, preko Knjaževca, Zaječara i Zlota- 130 km.
Od Donjeg Milanovca, preko Bora i Zlota- 110 km.

Tekst : B. Stanković

PRAVILA PONAŠANJA U TOKU OBILASKA I BORAVKA UNUTAR LAZAREVE PEĆINE

ZABRANJENO JE: Kretanje van turističkih staza, van grupe i bez prisustva turističkog vodiča: Bacanje i odlaganje otpada i podizanje buke;

Vršenje radnji kojima se ugrožava predeo i životna sredina bukom,

zagađivanjem vazduha, tla i vode i drugih radnji koje su zakonom zabranjene:

Unošenje opasnih uređaja, naprava ili opasnih materijala kojima se može ugroziti zaštićeno prirodno dobro i živi svet pećine; Uvođenje kućnih ljubimaca:

Snimanje i fotografisanje u komercijalne svrhe (bez propisanog odobrenja):

Dodirivanje, oštećivanje i lomljenje pećinskog nakita;

Iznošenje suvenira iz pećine:

Posetioci sa zdravstvenim tegobama (respiratorna, srčana, psihosomatska oboljenja) mogu posetiti Lazarevu pećinu na svoj rizik;

Deca: do 4 godine — zabranjen ulaz, od 4-6 godina — besplatan ulaz uz obavezno prisustvo roditelja ili staratelja (1 na 1, 2 na 2) i obavezna adekvatna garderoba i obuća sa zaštitom od klizanja.

Turistički vodič je lice sa oznakom, ovlašćeno od strane korisnika Lazareve pećine. Poseta pećini uz strana, neovlašćena lica za vodičku službu je protivzakonita, kažnjiva i na ličnu odgovornost.

U slučaju kontrole prilikom obilaska, posetioci koji ne budu imali uredno plaćenu ulaznicu snosiće zakonom propisane posledice.

Turistička organizacija „Bor“